GỢI Ý ĐỂ GIẢI CÁC BÀI TẬP DI TRUYỀN KHI LAI MỘT HOẶC HAI CẶP TÍNH TRẠNG THEO QUI LUẬT MENDEN

1.      Hãy viết kí hiệu cho các alen. ( Các kí hiệu cũng có thể được cho nay trong bài) Dùng chữ cái viết hoa để kí hiệu alen trội, chữ viết thường cho alen lặn.

2.      Hãy viết ra các kiểu gen qui định kiểu hình có thể viết ngay được

a.       Nếu kiểu hình trội ( VD hoa tím), thì kiểu gen có thể đồng hợp trội hoặc dị hợp ( trong trường hợp này là PP hoặc Pp)

b.      Nếu kiểu hình lặn thì kiểu gen là đồng hợp lặn ( trong trường hợp này là pp).

c.       Nếu trong bài mà nói là “thuần chủng” thì kiểu gen của cá thể phải là đồng hợp tử.

3.      Xác định xem đề bài yêu cầu gì. Nêua đề bài yêu cầu lai thì hãy viết dưới dạng kiểu gen × kiểu gen bằng cách sử dụng các alen mà bạn vừa xác định được

4.      Để tìm ra kết quả lai hãy vẽ hình vuông Punnett

a.       Hãy điền các kiểu giao tử của một trong 2 bố mẹ ở dòng trên cùngcòn các loại giao tử của bố mẹ còn lại ở cột đầu tiên bên trái. Để xác định các alen trong mỗi giao tử của một kiểu gen nhất định, hãy dùng cách liệt kê hệ thống để chỉ ra tất cả các khả năng có thể có. ( Nhớ là các mỗi giao tử chỉ chứa một alen của một gen). Lưu ý là có 2ⁿ kiểu giao tử khác nhau, trong đó n là số locut gen ở trạng thái dị hợp. ( VD cá thể có kiểu gen AaBbCc có thể tạo ra 2³ = 8 kiểu giao tử) Hãy viết kiểu gen của giao tử ở bên trên mỗi cột và bên trái mỗi dòng

b.      Điền vào các ô Punnett như thể tinh trùng kết hợp với trứng tạo ra các cà thể con có thể có ( VD trong phép lai AaBbCc×AaBbCc hình vuông Punnett cho bạn 8 dòng và 8 cột như thế sẽ có 64 loại cá thể và bạn có thể biết kiểu gen, kiểu hình của từng cá thể đời con. Đếm số kiểu gen và kiểu hình để xác định tỉ lệ kiểu gen và kiểu hình ở đời con.

5.      Bạn có thể sử dụng qui luật xác suất nếu ô Punnett quá lớn. Bạn có thể xem xét từng gen riêng biệt.

6.      Nếu đề bài cho tỉ lệ phân ly kiểu hình mà không cho biết kiểu gen của bố mẹ thì kiểu hình có thể giúp suy ra kiểu gen của bố mẹ

a.       VD nếu 1/2 số con có kiểu hình lặn và 1/2 số con có kiểu hình trội thì bạn có thể thấy đây là phép lai giữa cá thể có kiểu gen dị hợp tử một cặp gen với kiểu gen đồng hợp tử lặn.

b.      Nếu tỉ lệ là 3:1 thì đây là phép lai giữa 2 cá thể dị hợp tử 1 cặp gen

c.       Nếu 2 gen qui định tính trạng thì sẽ có tỉ lệ 9:3:3:1 ở đời con như vậy bạn biết được bố mẹ đều dị hợp ở cả 2 gen.